Geld sturen naar Syrië is ingewikkeld en riskant, voor zowel de zender als de ontvanger. Eindhovenaar Nadim* laat zijn salaris illegaal doorsluizen naar Syrië. Een zogeheten hawala-bankier zorgt ervoor dat het geld bij Nadims ouders terechtkomt. ‘Ik heb geen keus, alles gaat via hem.’

Thuis op de bank in zijn studio dichtbij het centrum van Eindhoven tuurt Nadim (23) naar het scherm van zijn telefoon. De koers van de euro en de dollar tegenover de Syrische munt heeft zijn speciale aandacht. Hoeveel lira’s krijgen zijn ouders in Syrië vandaag uitgekeerd? Het Suikerfeest is in aantocht en Nadim wil nog snel even 200 euro extra sturen bovenop de 1500 euro die zijn ouders eerder ontvingen.

Diep verbonden

Nadim komt uit een dorp in de provincie Daraa, niet ver van de grens met Jordanië. Hij vluchtte zes jaar geleden naar Nederland. Nadims ouders, broers en zussen bleven achter in Syrië. Via WhatsApp houdt hij dagelijks contact. ‘Ik voel mijn familie. Als ik hier wat lekkers eet, besef ik meteen dat mijn ouders het in Syrië niet kunnen kopen. De schappen zitten vol maar veel mensen kunnen het niet betalen. Kaas en vlees bijvoorbeeld zijn heel duur geworden.’

De vader van Nadim houdt zich in Syrië bezig met de vastgoedmakelaardij. Maar door de coronacrisis is de vraag naar vastgoed vanuit Koeweit ingestort. Rijke Syriërs in Koeweit hebben minder geld te besteden en doen minder investeringen in hun thuisland. Nadim maakt zich zorgen om zijn familie. ‘Mijn vader heeft geen inkomen meer, maar hij moet wel voor zes kinderen zorgen.’ Nadim voelt zich zo verbonden dat hij zichzelf als zesde kind meerekent. ‘Voor de boodschappen heeft mijn vader omgerekend zeker vierhonderd euro per maand nodig.’

Trots op zichzelf

Statushouder Nadim was minderjarig toen hij zijn ouderlijk huis verliet en na een helse tocht door Syrië, Turkije en Europa in Eindhoven belandde. Hij voelt zich erg verantwoordelijk voor de achterblijvers. ‘Ik ben echt trots op mezelf. Ik heb in een maand 1500 euro gestuurd. Mijn zusje is onlangs getrouwd. We moesten voor haar een koelkast kopen. En we moesten een feest geven.’

Hoewel Syrië gebukt gaat onder strenge Amerikaanse sancties, zijn de zogeheten money transfers naar het land via Western Union nog wel toegestaan. ‘Maar als ik via Western Union geld stuur zal er een onderzoek naar mij gedaan worden. En als Syrische vluchteling uit een oorlogsgebied ben ik sowieso verdacht.’ Bovendien krijgt de ontvanger bij deze overboeking uitgekeerd op basis van de (officiële) wisselkoers die de Syrische centrale bank hanteert. Die is meer dan de helft lager dan op de zwarte markt. Kortom: veel minder lira’s.

Woenselse Markt

Via de Syrische gemeenschap in Eindhoven kwam Nadim in contact met ‘Adnane’. Die runt een supermarkt via Facebook en komt uit hetzelfde dorp als hij. Op de Woenselse Markt doet Adnane een voorstel: geef je geld aan mij en ik breng het bij mijn oom in Duitsland. Hij zorgt ervoor dat je ouders in Syrië het geld dezelfde dag nog ontvangen. Doe het via ons, niemand zal er iets van weten. Het is een kwestie van vertrouwen.

De betrokken oom is een zogenoemde hawala-bankier. De man werkt vanuit een belwinkel in Düsseldorf en levert betaaldiensten zonder vergunning. Schuilnaam: Abo Abdo. Hoewel het Arabische woord ‘hawala’ transfer betekent, is er geen sprake van fysieke verplaatsing van het geld naar Syrië.

‘Hij doet het echt heel snel’, vertelt Nadim. ‘Als ik hem nu bel en zeg: stuur 200 euro naar mijn ouders in Syrië, dan krijgen ze het geld meteen. Hij heeft mensen overal. In Syrië, Dubai, Koeweit en Europa. Al het geld dat naar mijn dorp wordt gestuurd, gaat via hem. Deze man heeft veel saldo bij iemand daar.’

Verboden

Nederland verbiedt hawala-bankieren omdat veel criminelen en terroristen er gebruik van maken om geld buiten het zicht van overheden te houden. Vorig jaar werd een 43-jarige Syriër uit Alphen aan den Rijn veroordeeld tot drie jaar cel waarvan een jaar voorwaardelijk wegens onder meer hawala-bankieren. De man stuurde voor Syriërs in Nederland geldsommen naar hun thuisland die oplopen tot 70.000 euro. Er stonden bijna 1800 ‘contacten’ in zijn telefoon. Bovendien oordeelde de rechter dat de Syriër hiermee – in een aantal gevallen – terrorisme heeft gefinancierd.

Wisseltruc

Hawala-bankier Abo Abdo rekent voor de 200 euro die Nadim wil opsturen 10 euro ‘commissie’. Een euro op de zwarte markt kost 3800 Syrische pond. Nadim rekent voor hoeveel zijn ouders zouden moeten ontvangen: 190 keer 3800 is 722 duizend Syrische pond. Maar bij het bepalen van het uit te keren bedrag wordt de koers van de euro verwisseld met de lagere dollarkoers (3150 Syrische pond). De ontvanger krijgt door de ‘wisseltruc’ zeker 100 duizend Syrische pond te weinig uitgekeerd. Dat komt neer op ongeveer 26 euro. Dat opgeteld bij de 10 euro ‘startpremie’ verdient Abo Abdo dus in totaal 36 euro aan de overboeking, een provisie 18 procent.

‘Ik heb geen andere opties’, verzucht Nadim. ‘Abo Abdo is de enige die mijn geld rechtstreeks bij het huis van mijn ouders kan afleveren. Hoe hij het precies doet weet ik niet. Maar ik weet wel dat het een oplichter is die samenwerkt met grote zakenmannen.’ Abo Abdo is niet onder de indruk van kritiek. ‘Ik doe het toch zwart voor jullie? Zwart heeft altijd een andere prijs.’ Nadim vermoedt dat Abo Abdo elke maand duizenden euro’s zwart verdient ‘met bellen en berichten versturen’.

Bellen en appen

Nadim via de telefoon: Hey oom. Dit keer wil ik een kleiner bedrag overmaken: 200 euro. Ik zal het aan Adnane meegeven. Als-ie tijd heeft en anders morgen.

Abo Abdo: Op welke naam?

Nadim: Hetzelfde als vorige keer. Familienaam ‘X’.

Nadim via WhatsApp: ‘Salaam aleikum. Ben je thuis na de iftar*? Ik heb 200 euro voor Abo Abdo. Als je tijd hebt wil ik het snel even komen brengen.’

Adnane: ‘Geen probleem.’

* De maaltijd van het vasten verbreken bij zonsondergang tijdens de ramadan.

Thuisbezorgd

Als er een akkoord is neemt Abo Abdo contact op met zijn netwerk in Syrië. Daar geeft een tweede hawala-bankier een bedrag uit zijn voorraad vrij. ‘Er komt iemand langs op een scooter op het adres van mijn ouders.’ Hij klopt aan en vraagt naar de familienaam. Klopt het? Hier heb je een bedrag, zegt hij dan. Het blijkt 630.000 Syrische pond te zijn (165 euro). ‘Mijn familie wordt er niet rijk van’, benadrukt Nadim. ‘Door de oorlog, sancties en corona is alles naar de klote daar. Een liter benzine kost vijfduizend Syrische pond, omgerekend 1,60 euro. Vrijwel onbetaalbaar als je met dertig euro in de maand moet rondkomen.’

Nadim doet productiewerk bij een Eindhovens bedrijf en draait overuren om zoveel mogelijk geld naar zijn behoeftige familie te kunnen sturen. Hij kan het niet over zijn hart verkrijgen hen in de steek te laten. ‘Ik had met het verdiende geld een scooter voor mezelf kunnen kopen of het kunnen bewaren voor mijn opleiding.’ Waar, wanneer en of de jonge statushouder zijn ouders, broers en zussen weer zal ontmoeten weet hij niet.

Liquidaties

Hoewel ondergronds bankieren een uitkomst lijkt, begint het systeem steeds meer aan Nadim te knagen. Hij heeft last van gewetenswroeging. De jonge Syriër wil afstand doen van Abo Abdo en zijn netwerk. ‘Hij is echt maffia. De politie mag naar mij toe komen voor vragen. Ik wil ze echt helpen met alles want deze bende profiteert gewoon van de situatie.’ In de provincie Daraa is het momenteel onrustig. Er zijn aanslagen en liquidaties. De illegale ‘money transfers’ zijn het Syrische regime een doorn in het oog. Een andere Syriër in Nederland twijfelt of Abo Abdo slechts handelt in contanten. ‘Voor hetzelfde geld is het een moordmakelaar.’

* De naam van Nadim is gefingeerd.

Lees ook:

Etten-Leur ongemerkt de spil in ondergronds bankiersnetwerk