ANALYSE

Voor elke buitenlandse interventie betaalt Rusland steevast een flinke prijs. De laatste veertien jaar is de Russische roebel vijf keer onderuit gegaan. Telkens ligt ‘een militaire operatie’ daarvoor aan de basis. Een overzicht.

De eerste: oorlog tegen buurland Georgië (2008)

Het gewapende conflict, dat twaalf dagen duurde, was de eerste confrontatie van Rusland met een soevereine staat, sinds de ontmanteling van de Sovjet-Unie in 1991. Als resultaat heeft Georgië niet meer de controle over twee regio’s: Zuid-Ossetië en Abchazië. Die behoren na de oorlog tot de Russische invloedssfeer.

Door het terreinverlies van het pro-Westerse Georgië zal het land nooit lid kunnen worden van de NAVO. Rusland heeft daarmee zijn geopolitieke doel van de oorlog bereikt. Daarnaast wil olie-exporteur Rusland voorkomen dat Georgië een sterkere positie krijgt als doorvoerland voor olie. Als gevolg van de korte oorlog, kelderden de aandelenbeurzen in Moskou. De Russische roebel verloor meer dan de helft van zijn waarde. Een dollar stond voortaan gelijk aan 36 roebels.

De tweede: annexatie van de Krim (2014)

In reactie op de inname van het schiereiland de Krim ten koste van Oekraïne, legden westerse landen sancties op aan Rusland. Als gevolg hiervan kunnen Russische bedrijven nauwelijks nog geld lenen op de internationale kapitaalmarkt. Het vertrouwen in de Russische economie nam sterk af en de roebel verloor 80 procent van zijn waarde. Een dollar stond voortaan gelijk aan 65 roebels.

De derde: interventie in Syrië (2015)

Toen Rusland in 2015 militair ingreep in Syrië, knepen westerse landen grotendeels een oogje toe. De opkomst van Islamitische Staat (IS) vormde toen het ideale voorwendsel om de Syrische president Assad in het zadel te houden. Toen de wereldopinie moest kiezen tussen een stel barbaarse moslimterroristen en een seculiere dictator, was de keuze snel gemaakt.

De Russische redding van Assad en zijn bankroete regime is vooral een dure operatie die nog niet is beëindigd. The Moscow Times berichtte dat bombardementen in het begin van de campagne zeker vier miljoen dollar per dag kosten. Die misten hun uitwerking op de roebel niet: in een dollar gingen voortaan 77 roebels. Dat is een waardedaling van de Russische munt van zo’n 18 procent ten opzichte van 2014.

Vazalstaat Syrië

Vijf jaar later merkt Newsweek op dat Moskou ondanks het militaire succes, zit opgescheept met een Syrië dat als een taart in stukken is gesneden, zonder politieke oplossing van de oorlog. Vazalstaat Syrië kost de Russen intussen eigenlijk meer dan het oplevert.

Voor de wederopbouw van de grotendeels verwoeste Syrische steden zoals Aleppo, Homs, Raqqa en de randen van Damascus, zijn vele miljarden dollars nodig. Geld dat Moskou in de verste toekomst niet zal kunnen opbrengen, gezien de Russische economie door westerse sancties nu zelf richting de rand van de afgrond zal worden geduwd.

De vierde: offensief tegen Idlib (2020)

Terwijl de coronacrisis losbarstte en de olieprijs als gevolg daarvan begon te kelderen, zette Rusland voor een laatste keer alles op alles om de Syrische rebellen in Idlib de genadeklap toe te brengen. Dat lukte slechts gedeeltelijk, mede omdat het Turkse leger in reactie op het offensief een eigen militaire operatie begon. In de maand dat Rusland en Turkije een wapenstilstand in Idlib overeenkwamen, die nog steeds standhoudt, verloor de roebel zo’n 15 procent van zijn waarde.

Volgens Human Rights Watch (HRW) heeft de oorlog in Syrië de Russische schatkist tot begin 2018 al 209 miljard roebels gekost (bijna drie miljard dollar destijds). ‘Het zou terecht zijn als de Russische belastingbetaler zich afvraagt waarom zijn geld wordt gebruikt om scholen en ziekenhuizen te bombarderen’, schrijft onderzoeker Belkis Wille op de website van HRW.

De vijfde: invasie van Oekraïne (2022)

In reactie op de aanval op buurland Oekraïne, hebben de westerse landen als vergelding de frontale aanval geopend op de Russische economie. Westerse landen konden 228 miljard euro aan Russische tegoeden bevriezen, zo’n 40 procent van het totaal. Het Kremlin wilde de reserves gebruiken om de Russische economie weerbaar te maken tegen de sancties – tijdens en na de oorlog.

Omdat het Kremlin niet meer bij die miljarden bij westerse banken kan, verloor de roebel op de eerste handelsdag na de inval meteen 30 procent van zijn waarde. De dagen erna liep het verlies nog verder op. Analisten merkten in diverse media op dat Poetin blijkbaar niet had verwacht dat westerse landen eensgezind zouden besluiten de immuniteit van de Russische centrale bank van tafel te vegen.

Mes snijdt aan twee kanten

Om een totale instorting van de munt te voorkomen kon de Russische centrale bank in het begin van de inval nog wel buitenlandse valuta verkopen uit de eigen reserves. Met de opbrengsten werden roebels opgekocht zodat de munt enigszins kon stabiliseren. Een dalende roebel snijdt overigens als een mes aan twee kanten, stellen economische experts. Omdat olie is geprijsd in dollars ontvangt de Russische regering dus ook meer roebels per dollar, zolang de Russische olie-export doorgaat. Via deze weg zal de centrale bank geen extra geld bij hoeven drukken en zal de Russische economie voorlopig hyperinflatie bespaard blijven.

Slijtageslag

Vooral het westerse dilemma van wel of geen algeheel handelsverbod op Russische olie, gas en andere exportproducten, wijst erop dat de economische oorlog van het Westen tegen Moskou, een slijtageslag zal worden – net als overigens de parallel lopende militaire strijd in Oekraïne en de bijbehorende informatiestrijd.

Poetin zal er alles aan doen om de ontstane ellende van de gewone burger (zowel in Rusland als in het Westen) in de schoenen te schuiven van de westerse leiders. De Amerikaanse regering waarschuwt bij monde van onderminister Victoria Nuland dat Poetin moet weten dat hij met zijn handelen zijn eigen leiderschap in gevaar zal brengen: hoe langer hij weigert dat te beseffen, hoe groter de kans dat meerdere lagen van de Russische samenleving in opstand zullen komen tegen hun politiek leider.